Avokati i njohur, Edmond Petraj ka komentuar zhvillimet e fundit politike. Në një intervistë për gazetën “SOT”, Z. Petraj shprehet se Prokuroria e Posaçme mund të thellojë hetimet ndaj Argita Malltezit dhe Shkëlzenit, pasi emrat e tyre shfaqen në dosjen korruptive prej 500 faqesh “Partizani” të ish-kryeministrit Sali Berisha si personat që i kanë kamufluar pasurinë. Nga ana tjetër, avokat Petraj shprehet gjatë intervistës me kryeredaktorin e gazetës “SOT”, Rigels Seliman, se në protestën e 7 tetorit që do të organizojë opozita mund të ketë pasoja të paparashikuara politike dhe shoqërore, si për opozitën, ashtu edhe për qeverinë. Sipas tij, duke marrë parasysh tonet e ashpra dhe paralajmërimet e Sali Berishës për një “mosbindje civile,” ekziston një mundësi që situata të tensionohet, veçanërisht nëse protestuesit ndihen të provokuar ose të zhgënjyer nga situata politike dhe ekonomike. Po ashtu, Z. Petraj shprehet se kryeministrin Edi Rama mund ta rrëzojë nga pushteti vetëm vetja e tij.
-Sali Berisha është marrë zyrtarisht nën hetim nga SPAK për aferën “Partizai”. Sipas jush a rrezikohen pozitat e Berishës nga ky hetim dhe sa vite burg rrezikon ai?
Zyrtarizimi i hetimit të Sali Berishës nga SPAK për aferën “Partizani” është një zhvillim i rëndësishëm që mund të ndikojë në pozitat e tij politike, sidomos për shkak të peshës që ka në opozitë dhe historinë e gjatë politike. Hetimi për një aferë të madhe pronësore si ajo e kompleksit “Partizani” vë në rrezik kredibilitetin dhe mbështetjen e tij politike, por për të parashikuar konkretisht ndikimin në pozitat e tij, do të varet nga zhvillimet e mëtejshme të hetimit, provat e mbledhura dhe mënyra se si Berisha dhe mbështetësit e tij do t’i trajtojnë këto akuza. Sa për dënimin e mundshëm, nëse Berisha do të gjykohej dhe shpallej fajtor për akuzat e ngritura, afatet e dënimeve mund të varen nga neni penal nën të cilin do të akuzohet. Për krime që lidhen me korrupsionin, shpërdorimin e detyrës ose mashtrimin në pronësi, Kodi Penal shqiptar parashikon dënime që mund të shkojnë nga disa vite burg deri 12 apo në 15 vite, varësisht nga rëndësia e veprës dhe dëmi i shkaktuar. Megjithatë, këto janë “spekulime” në këtë fazë dhe do të duhen prova të forta për të arritur në një dënim të tillë. Pozitat e tij politike do të varen gjithashtu nga mbështetja që ai do të vazhdojë të marrë brenda Partisë Demokratike dhe nga qëndrimi i tij personal ndaj akuzave. Berisha ka përvojë në përballjen me akuza dhe skandale dhe mund të tentojë të politizojë hetimin, duke e paraqitur si një përpjekje për ta dobësuar politikisht.
-Në dosjen 500 faqshe te SPAK dalin shume emra te përfshirë ne korrupsion dhe fshehje te pasurisë, dy më të goditurit janë Argita dhe Shkëlzeni. Mendoni se Prokuroria e Posaçme do të thellojë hetimet ndaj tyre?
Nëse në dosjen 500-faqshe të SPAK dalin emra të tillë si Argita dhe Shkëlzen Berisha, dhe nëse ka prova të forta që implikojnë ata në korrupsion dhe fshehje të pasurisë, është e mundur që Prokuroria e Posaçme të thellojë hetimet. SPAK ka treguar një qasje të vendosur në ndjekjen e rasteve të korrupsionit të lartë, sidomos në përputhje me mandatet e tij për të luftuar krimin e organizuar dhe korrupsionin, pavarësisht statusit politik apo familjar të të implikuarve. Megjithatë, shkalla në të cilën SPAK do të avancojë hetimet ndaj Argitës dhe Shkëlzenit do të varet nga prova të tilla si dokumentet financiare, dëshmitë dhe transaksionet që mund të lidhin ata me veprat penale të pretenduara. Hetime të tilla shpesh janë komplekse dhe të ndjeshme, dhe vendosmëria e SPAK për të çuar përpara një proces të tillë do të shihet si një test i fuqishëm për integritetin dhe pavarësinë e sistemit të drejtësisë. Në rast se hetimet përfundojnë me akuza konkrete kundër tyre, kjo do të kishte pasoja të mëdha politike dhe juridike jo vetëm për ta personalisht, por edhe për familjen Berisha dhe për ndikimin që Sali Berisha ka në skenën politike shqiptare. Por pa përfunduar procesi i nisur edhe në mandatin e ardhshëm parlamentar ai do të jetë deputet i kuvendit, nëse do e bej dot betimin pas zgjedhjeve të vitit 2025 ngelet kohë. Gjithësesi ngelet për t’u parë.
-PD ka thirrur protestë më 7 tetor. Sipas zyrtarëve të lartë demokratë pritet të ketë një pjesëmarrje të madhe. A mendoni se ekziston rreziku që kjo të çojë në mosbindje civile, siç paralajmëron Sali Berisha?
Protesta e thirrur nga Partia Demokratike më 7 tetor, e cila pritet të ketë një pjesëmarrje të madhe sipas zyrtarëve të lartë demokratë, përfaqëson një moment kritik për opozitën dhe mund të ketë ndikim të konsiderueshëm politik. Duke marrë parasysh tonet e ashpra dhe paralajmërimet e Sali Berishës për një “mosbindje civile,” ekziston një mundësi që situata të tensionohet, veçanërisht nëse protestuesit ndihen të provokuar ose të zhgënjyer nga situata politike dhe ekonomike. Megjithatë, shkallëzimi në mosbindje civile do të varet nga disa faktorë: mënyra se si do të organizohet protesta, reagimi i qeverisë dhe forcave të rendit, dhe mobilizimi i opozitës për të siguruar që protesta të mbetet paqësore. Deri tani, në Shqipëri ka pasur një histori protestash të mëdha, por shumica kanë mbetur brenda kornizave të lejueshme ligjore. Nëse do të ketë elementë të ekstremizmit apo përplasje me forcat e rendit, mund të lindin skenarë më të rrezikshme. Nga ana tjetër, Berisha dhe opozita mund ta përdorin këtë protestë për të rritur presionin ndaj qeverisë, duke e bërë një demonstrim të fuqishëm të pakënaqësisë popullore. Përfshirja e elementeve të mosbindjes civile do të rrezikonte destabilizimin e mëtejshëm dhe do të ishte një sfidë serioze për institucionet e shtetit. Nëse protesta e kalon kufirin e paqes, mund të ketë pasoja të paparashikuara politike dhe shoqërore, si për opozitën, ashtu edhe për qeverinë.
-Si e shihni incidentet e dhunës dhe djegies së karrigeve në Parlament nga deputetë e Partisë Demokratike? Mendoni se këto akte mund të çojnë në ndjekje penale për ata deputetë?
Incidentet e dhunës dhe djegies së karrigeve në Parlament nga deputetët e Partisë Demokratike përbëjnë një situatë të rëndë që minon integritetin e institucionit parlamentar. Këto akte jo vetëm që reflektojnë tensionet e thella politike, por krijojnë një klimë të papërshtatshme për dialog demokratik. Përdorimi i dhunës në një mjedis institucional është i papranueshëm dhe i dëmshëm për stabilitetin politik dhe besimin e qytetarëve në proceset demokratike. Sa i përket ndjekjes penale, ekziston një mundësi reale që deputetët që përfshihen në akte të dhunshme, përfshirë dëmtimin e pronës publike, të përballen me pasoja ligjore. Kodi Penal shqiptar parashikon dënime për akte të dhunshme dhe dëmtimin e pronës, edhe kur kryhen brenda institucioneve si Parlamenti. Deputetët, edhe pse kanë imunitet parlamentar për detyrat e tyre, mund të përballen me procedura për veprime që tejkalojnë kufijtë e aktivitetit politik dhe që lidhen me vepra penale. Nëse Parlamenti vendos të kërkojë heqjen e imunitetit të këtyre deputetëve, atëherë SPAK ose organet e tjera të drejtësisë mund të fillojnë hetimet dhe, nëse provohen akuzat, deputetët mund të ndiqen penalisht. Kjo do të varej gjithashtu nga dëshira e institucioneve për të vendosur një precedent kundër dhunës politike dhe nëse qeveria dhe shumica parlamentare do të kërkojnë ndëshkimin e tyre ligjor. Ata ndiqen penalisht për atë veprim të cilin kryen duke djegur karriget i cili la shije shumë të keqe
-Si e vlerësoni qeverisjen e Ramës deri tani? Cilat janë ato aspektet që mendoni se nuk funksionojnë siç duhet? Mos harroni që shumë ministra dhe zyrtarët të lartë të PS ose janë në burg ose po hetohen nga SPAK…
Qeverisja e Edi Ramës deri tani ka qenë e karakterizuar nga një përzierje suksesesh dhe dështimesh, me disa arritje të dukshme, por gjithashtu me probleme serioze, sidomos në fushën e korrupsionit dhe transparencës. Rama ka arritur të ruajë një mbështetje të konsiderueshme dhe të fitojë disa mandate qeverisëse radhazi, duke ndërtuar një imazh të fortë si lider. Në disa aspekte, si infrastrukturë, turizëm dhe promovimi i Shqipërisë në arenën ndërkombëtare, ai ka shënuar përparime. Gjithashtu, disa reforma të rëndësishme, përfshirë reformën në drejtësi, janë parë si hapa pozitivë, megjithëse me shumë sfida në zbatimin e tyre. Nga ana tjetër, qeverisja e Ramës ka pasur disa probleme të theksuara si për shembull korrupsioni dhe abuzimet me pushtetin ku një nga problemet më të mëdha ka qenë perceptimi dhe realiteti i korrupsionit brenda qeverisë. Shumë ministra dhe zyrtarë të lartë të Partisë Socialiste ose janë burgosur, ose janë nën hetim nga SPAK. Kjo dëshmon një krizë të brendshme të etikës dhe transparencës brenda qeverisë. Veçanërisht, aferat me inceneratorët dhe tenderët e dyshimtë kanë lënë një njollë të rëndë mbi administratën e Ramës, duke shkaktuar edhe zemërim popullor. Një tjetër kritikë kryesore është perceptimi dhe imagjinata se qeveria e Ramës ka ndikuar në kapjen e institucioneve të pavarura, duke përfshirë median, drejtësinë, dhe institucionet publike. Ky ndikim ka ngritur pyetje rreth pavarësisë së institucioneve dhe rreth demokracisë funksionale në Shqipëri. Tjetër është se problemet ekonomike dhe sociale ndonëse ka patur rritje ekonomike në disa sektorë, shumë shqiptarë përballen ende me vështirësi të mëdha ekonomike. Varfëria, papunësia dhe largimi masiv i të rinjve nga vendi janë shqetësime kryesore. Shumë qytetarë ndihen të zhgënjyer nga dështimi për të ofruar mundësi të vërteta punësimi dhe përmirësim të kushteve të jetesës. Duhet thënë se kritikët shpesh theksojnë mungesën e transparencës në qeverisjen e Ramës, sidomos kur bëhet fjalë për projektet e mëdha publike dhe menaxhimin e fondeve. Projekte si Teatri Kombëtar dhe nisma të tjera të mëdha kanë ngritur dyshime për mënyrën se si janë menaxhuar dhe për qëllimet e tyre. Rama është kritikuar për stilin e tij qeverisës, që disa e quajnë autokratik, duke kontrolluar diskursin publik dhe duke margjinalizuar opozitën. Kjo ka krijuar një ndarje të thellë politike në vend, ku dialogu konstruktiv mes forcave politike është bërë gjithnjë e më i vështirë. Por kjo kuptohet shumë gabim. Rama është shumë i fortë në përballje dhe ka një elokuencë të jashtëzakonshme. Përfundimisht përmbledhtas, ndërsa Rama ka ndërtuar një profil të fuqishëm politik dhe ka shënuar disa arritje, dështimet në fushat e korrupsionit, transparencës dhe menaxhimit të institucioneve kanë minuar rëndë besimin e shumë qytetarëve në qeverisjen e tij. Hetimet nga SPAK dhe arrestimet e figurave kyçe të PS janë dëshmi se problemi i korrupsionit ka përfshirë nivelet më të larta të administratës. Kjo situatë do të ndikojë në trashëgiminë politike të Ramës dhe në mënyrën si do të vlerësohet qeverisja e tij në të ardhmen. Pavarësisht se Rama ka 3 mandate në pushtet, ai vazhdon të kërkojë një mandat të katërt.
-Çfarë mendoni se e motivon këtë kërkesë, duke qenë se edhe situata ekonomiko-social – ekonomike në vend lë shumë për të dëshiruar?
Kërkesa e Edi Ramës për një mandat të katërt, pavarësisht tre mandateve të tij të mëparshme dhe situatës socio-ekonomike të vështirë në Shqipëri, mund të shpjegohet nga disa faktorë kryesorë. E para Rama është një lider me ambicie të mëdha politike dhe një personalitet i fortë. Duke qenë që ai ka dominuar skenën politike për një kohë të gjatë, kërkimi për një mandat të katërt mund të lidhet me dëshirën e tij për të përmbyllur disa projekte madhore dhe për të lënë një trashëgimi të qëndrueshme si një nga politikanët më të fuqishëm dhe me ndikim në historinë moderne të Shqipërisë. Një mandat i katërt do t’i mundësonte atij të konsolidojë pozicionin e tij dhe të përforcojë imazhin e një lideri të qëndrueshëm që ka transformuar vendin në disa aspekte. E dyta është se kemi një faktor tjetër është dobësia e opozitës. Përplasjet e brendshme dhe ndarjet në Partinë Demokratike dhe opozitën në përgjithësi kanë krijuar një vakum politik që Rama ka shfrytëzuar me zgjuarsi. Në mungesë të një kundërshtari të fortë dhe të unifikuar, ai ndoshta beson se ka mundësi reale për të fituar një mandat të katërt, duke përfituar nga situata aktuale. Ndërkohë Rama dhe Partia Socialiste kanë ndërtuar një strukturë të fuqishme politike dhe administrative, që i lejon atij një kontroll të konsiderueshëm mbi institucionet shtetërore dhe burimet publike. Kjo i mundëson të mbajë një avantazh të rëndësishëm në zgjedhje, veçanërisht kur opozita është e dobët. Mundësia për të mbajtur këtë pushtet dhe për të kontrolluar institucionet për një mandat tjetër mund të jetë një motivacion i fortë për të vazhduar qeverisjen. Rama shpesh ka argumentuar se disa nga projektet e tij më të mëdha, përfshirë zhvillimin infrastrukturor, reformat në drejtësi dhe përpjekjet për anëtarësimin në BE, janë ende në proces dhe kërkojnë më shumë kohë për t’u përfunduar. Ai mund të ndiejë se një mandat i katërt është i nevojshëm për t’i përmbyllur këto procese dhe për të shënuar përfundimisht sukseset e tij. Shqipëria, si shumë vende të tjera, po përballet me sfida serioze ekonomike dhe sociale, përfshirë inflacionin dhe emigrimin masiv. Rama mund të ndjejë se ai është personi më i aftë për të menaxhuar këto kriza dhe për të mbajtur stabilitetin politik. Duke kërkuar një mandat të katërt, ai mund të përpiqet të ruajë kontrollin e situatës për të shmangur përkeqësimin e mëtejshëm të krizave. Hetimet nga SPAK ndaj ministrave dhe zyrtarëve të lartë të Partisë Socialiste për korrupsion dhe abuzime janë një sfidë për qeverinë e Ramës. Një mandat i katërt mund t’i ofrojë më shumë kohë dhe hapësirë për të mbrojtur interesat e partisë së tij dhe për të menaxhuar krizën brenda radhëve të tij, ndërsa përballet me hetime të mundshme. Për ta dhënë një përmbledhje, kërkesa e Ramës për një mandat të katërt është ndoshta një kombinim i ambicies personale, mungesës së një konkurrence të fortë, kapjes së institucioneve, dhe dëshirës për të përmbyllur reformat dhe projektet e tij. Megjithatë, sfidat ekonomiko-sociale dhe hetimet e SPAK mund të vështirësojnë këtë rrugë dhe të sjellin pasoja të paparashikuara në të ardhmen e tij politike. Por mos harroni se Ramën e mund vetëm Edi Rama.
Intervistoi: Rigels Seliman
